ဗီုဂကူဂမၜဳိင္ ေကုာံ ဂကူမန္ေစန္ဆက္ကၜဳင္

            

           ပႜဲဂၜးတိဝြံ ဒုင္သၨဳိင္ကုႝ သာ္ဖ်ဳန္စှာံခႏၶကာယတုဲ မန္ဂဝ္လြဳိက္(ဂကူသာ္မိတ္)၊ နိဂဝ္လြဳိက္(ဂကူသာ္လမၥံက္)၊ ယူဂဝ္လြဳိက္(ဂကူသာ္ဗု) ရဵဝြံ ပၚလဝ္ပိဂကူရ။ ေပှာဝ္ကုႝပိဂကူဂွ္ မန္ဂဝ္လြဳိက္ပၜန္ ပၚတိတ္အာ အဝ္သေရတ္ ေကုာံ တိေဗတၲဝ္-ခ်ာင္ဏာ ရဵဝြံ တိတ္ဒွ္ၐါဂကူပၜန္ရ။ ေပှာဝ္ၐါဂကူဂွ္ပၜန္ အဝ္သေရေအယွေတတ္ဘာသာႏြံဂၜဳိင္သန္- မန္၊ ခမာ၊ န႘ဂဝ္ဗာရ္(မှဳံကအ္န႘ဂဝ္ဗာရ္)၊ ခါသ႘(မှဳံပႜဲခါသ႘-တြဳႝရးအႆာံ)၊ သေကဝ္(ဝါ)သ႘ႏြဳိင္(ေဒသႏၲရမှိဟ္အ႐ိုင္ - ကအ္မေလ)၊ ဗႏွာရ္၊ သတိေယန္ ေကုာံ ဂကူဍဳင္အနာမ္ တှဟ္သၟာင္ဂမၜဳိင္၊ ပလံင္၊ ရိယာန္၊ လဝ၊ ေယေႏၷတ္၊ (ဒိုဟ္ေနရတိ၊ သၜဳင္က်ာကုႝဨသာန္- တြဳႝရးေသံ) (မပၲံကုႝ ဂကူတဝ္သြာင္၊ အာန္၊ ခမုက္၊ ဒနဝ္)၊ ဂကူမ႑(မုႏၵ၊ ကဝ္လ္(ဝါ)ေခဝ္ဝါရိယာန္ -မှဳံပႜဲေလၵာဝ္ဍဳင္အိႏၵိယ၊ ကုန္ဒုႝဒကၡိဏ- ႏူတြဳႝရး ေဗန္ဂလာပလိုတ္ စိုပ္တြဳႝရး ဗ႘ဟာရ္၊ တြဳႝရးသကုတ္ေလၵာဝ္ဂမၜဳိင္၊ လပၚသၜဳင္က်ာ တအ္အာတြဳႝရး ၾသရိႆတုဲ စုႝကုႝစိုပ္ဒုႝေသမၼလာ-ဂြံဆုႝေကတ္ၿပံက္က္၊ ဂကူမပၲံကုႝ ေခါဝါရ႘ (စႏၲာရ႘ - မု႑ရ႘ အေရဝ္ကိစၥေဇှာ္ဒုႝေဟမဝန္၊ ဂကူဟဝ္) ကု႐ူကူ၊ ႐ွဗရ (ဂကူလဿ - သာ္ဝြံ တၜပညာဂရိ မှဳံယဿဳ ပလိန႘ ေကုာံ တဝ္လမ႘တအ္ သၸစဿတ္သမၲီလဝ္)ဂမၜဳိင္ လုပ္လဿိဟ္ပႜဲအဝ္သထရဝ္ေအယွေတတ္ဖအိုတ္ရ။ 

            ပႜဲအဝ္သထရဝ္ န႘သ႘ယာန္ဂွ္ ေအႏၵဝ္န႘သ႘ယာန္ (မေလ၊ ခ်ာန္၊ မဝ္ေကန္(ဝါ) သုလုင္)၊ မ႘ေလန႘သ႘ယာန္၊ ပဝ္လ႘န႘သ႘ယာန္ဂမၜဳိင္ လုပ္လဿိဟ္အိုတ္ရ။ ေတှာဝ္ဒေတာဝ္မန္ဂမၜဳိင္ ျပးဇးမံင္သုီလၲဴဒုႝ သုီလၲဴဍာ္ ႏူလပၚဗမံက္ အာလပၚပလိုတ္မၢး ႏူမဂသတာ စိုပ္ကအ္အ႘သတာ၊ ႏူလၸာ္ဗာယပ္အာလၸာ္အဂှဲမၢး ႏူပါန္ဂ်ာပ္သဿဝ္က်ာ စိုပ္နယူသ႘လာန္ေတံေရာင္။ 

            မူလေဒသမန္ဂွ္ ကႏၲာရ္ဗတ႘ဂဝ္ဗ႘ (Gobi Desert) မှဳံပႜဲဍဳင္ မန္ဂိုရ္လ႘ယ်ာေတံရ။ ေလာန္ကၜဳင္ၐိုတ္ (၈၀၀၀)သှာံ App-rox-6000-BC ေတံဂွ္ ဂကူမန္-ခမာတအ္ မံင္ကၜဳင္ပႜဲျပင္ၐ႘ယာန္သ႘ (ၾကဳင္)မှဳံလေဒါဝ္ဍဳင္ ၾကဳက္၊ မန္ကုႝ ခမာ(ခမာလဿဳဟ္ဂွ္ ဍဳင္ေဍံကာမၺဝ္ဒ႘ယ်ာ) ဒွ္မံင္မြဲဂကူဓဝ္ယဿဳ " ေခါန္ေလာန္" အခိင္ဂွ္ ၾကဳက္တအ္ မံင္ဒဿံင္ၐ႘ဍာ္မိတ္ (Yellow River) မှဳံသၠဳတ္သဿဝ္က်ာ ဍဳင္ၾကဳက္ေတံ။

            ကာလၾကဳက္တအ္ေစွ္ကၜဳင္ ဒှာဲဂကူမန္ခမာတအ္ မံင္ျပင္ၐ႘ယာန္သ႘ဂွ္ ပံင္ဖက္ႏွဵရဵကုႝ မန္-ခမာတအ္တုဲ ေဍံတအ္ေဂၜံလဝ္အေရဝ္ေဝါဟာ မန္ -ခမာ ဂမၜဳိင္ မပၲံကုႝ - ၾကဳင္၊ ႐ုဲ၊ ကၜ၊ ကၜဳႝ၊ ေငၛက္၊ ခ်ဳိတ္၊ လဵ၊ တၛဲ၊ ေကာန္၊ ဂတာံ၊ က၊ တီညာတ္၊ ဍဳက္ဍာ္၊ ေဒါင္၊ ထၞဳိဟ္၊ အခါ -ေရာင္။ ဗြဲႀကဵဏအ္ ဟိုတ္ႏူဂကူအ႐ိုင္ နဝ္ေမတ္ ေကုာံ ၾကဳက္တအ္ ခႜဳိက္ခ႐ိုက္ဗတိုက္ေသၜက္တုဲ ဂကူမန္-ခမာတအ္ ျပးဆာဲတိတ္ကၜဳင္ ႏူျပင္ၐ႘ယာန္ သ႘ လၛဳႝစိုပ္အာျပင္ၐ႘ဂဂၤါ၊ ကုန္ဒုႝဒကၡိဏ လဿဳဟ္ေကာ္ "မႏၵ" လၛဳႝစိုပ္အာ ေအႏၵဝ္ခ်ာင္ဏာ လဿဳဟ္ေကာ္မပၲံ "ဗ႘ေယတ္နာန္၊ ကာံမၺဝ္ဒ႘ယ်ာ၊ မန္" တအ္ရ။ အခိင္မန္ရာမညတအ္ စိုပ္ေဒသသုဝဏၰဘုံဂွ္ ေလာန္ကၜဳင္ၐိုတ္ (၄၀၀၀)သှာံ App-rox-2000-BC ကၜာက်ာ္ဟြံကၲဳႝဒွ္ဏီ ၐိုတ္ (၁၅၀၀)သှာံေရာင္။

            ကၜာက်ာ္ဟြံကၲဳႝဒွ္ဏီ ဗှတ္(၅၀၀)သှာံေတံ App -rox- 1044-BC ေကာန္မန္တအ္ပတန္ဍဳင္ သုဓမၼဝတ႘ ေရာင္ ညးလၛဳႝသၢးရ။ ညးလၛဳႝဂွ္ကၜာက်ာ္ဟြံကၲဳႝဒွ္ဏီ (၁၀၀၀)သှာံျပင္ေတံ App-rox-1700-BC ပတန္ လဝ္ေရာင္ သၢးပၜန္ရ။