 |
| ဗုီ႐ုပ္ အစာလိက္တဿအ္မန္ နာဲပါပု (ဘေယွန္)၊ နာဲမိုင္တဝ္ ေကုာံသမၻာညး၊ မိၿပံဳးၿပံဳးေအး ေကုာံ မိတ္သဟာဲညးတအ္ဂမၜိဳင္ အာေဂတ္လၛတ္ လိက္သၜ႐ုိတ္မန္ အၾကာဘာလက်ာ္။ |
ကဝိက်ာ္ေဇှာ္အစာေစြာအ္
က်ာ္ေဇှာ္အစာေစြာအ္ဝြံ ကတုႝဒွ္မှိဟ္ ပႜဲသှာံ ၁၀၆၁ သဿိင္အေခါန္ထဝ္ (သဿိင္မဂြံအဝုႝ လၸၚကံက္အေခါန္ဟာ၊ သာ္ဂွ္ဟြံေသင္ ဒွ္ယဿဳဒှာဲမြဲမြဲဟာ၊ က်ာ္ေဇှာ္ပါလိတဟုီ ကြာန္ပႜဲပြိဳင္ဍဳင္တံင္ဥဴ၊ ဆဂး သက္သ႘ဟြံထၞးလဝ္) ႀသိဳင္ဘာမြဲ ပႜဲကြာန္ဆက္တိတ္ (ဗဿံက္သတိုင္)တုဲ ကုႝဒါန္ကုက်ာ္ေဇှာ္အစာရ။ ဘာဂွ္ညးေကာ္စ ဘာအေစြာံ/အေသြာံ၊ ဟိုတ္ဒွ္ညးမႏြံပိုန္ဘာဂွ္တုဲ ယဿဳညးေလဝ္ မှိဟ္တီတဵ နကုႝယဿဳႏြံပိုန္ဘာအေစြာအ္အိုတ္ရ။ ကာလညးကလိဂြံအာယုက္ ၂၅ အခိင္မမံင္ဒဿံင္ ပႜဲဘာအေစြာအ္ဂွ္ေဟင္ ပဲႜသှာံ ၁၀၈၆ ဂိတုပုဟ္ ထပွ္ေစြက္ တၛဲစန္ဂွ္ ညးခှံ လိက္ဝါရေဝါင္သ မြဲကှပ္ရ။
ဗြဲႀကဵ ဟိုတ္ႏူနာဲသာအံင္ ကတုႝသပုန္ ဍဳင္ကတံင္ကတဵတုဲ ညးဒးၿပံင္အာ ကြာန္ဖာျဗရ။ ကာလဂွ္ ညးဒွ္အာယုက္ၐိုတ္ ၄၀ သှာံဒွ္ရ။ စိုပ္သကၠရာဇ္ ၁၁၀၂ ဂိတုေဇွ္ေပင္ တၛဲၿဗဵဗတိဂွ္ နာဲသာအံင္ကလိဂြံဇမှး ဂစိုတ္ေထာအ္ စာေရဂ႘စကၠာဲနာဲထံင္တုဲ ညးေတအ္တိုန္ပသဿိင္ရ။ ဆဂး ညးဝြံဟိုတ္ဓဇန္ၾကာန္တုဲ မန္တအ္ကေလင္ပုန္တုဲ ဂစိုတ္ေထာအ္ပၜန္ရ။ နာဲသာအံင္ခ်ိဳတ္တုဲ ညးကေလင္စဵကၜဳင္ ပႜဲဘာညးေႀတံ ဘာအေစြာအ္ဂွ္ရ။
ကာလကေလင္စဵစိုပ္ဘာတုဲ သြက္ဂြံဗေတာန္ကြးဂမၜိဳင္ လိက္ေလာကသိဒၶိ မူေႀတံဂွ္ ဂၜာဲဟြံဂြံတုဲ ပႜဲသှာံ ၁၁၀၂ ဂွ္ေဟင္ ဂိတုမာ္ ပိ မံက္ တဲၛၿဗဵဗတိဂွ္ လိက္ဂွ္ ညးကေလင္ခှံတဿိပၜန္ရ။ ရံင္ေကတ္ဟိုတ္သာ္ဝြံတုဲ အခိင္ဒွ္ပှာန္ဂွ္ လိက္သၜ႐ုိတ္မန္ဂမၜိဳင္ ၐိုတ္လုႝဒးဒုင္ပလုီ ၐိုတ္လုႝဟြံမြဲကုႝဂုီကၜီဳဂွ္ ခ်ပ္ေကတ္ဒးရ။ ပႜဲထုီဖာျဗ ဒှာဲက်ာ္ေဇှာ္မပဒတဵလဝ္ဂွ္ေလဝ္ ဗြဲႀကဵဏအ္ ညးလၛတ္တအ္ အာဂၜာဲဂွ္ ဂြံဆုႝေကတ္လိက္သၜ႐ုိတ္မြဲကဠာေဇှာ္ ဆဂး သုီဖအိုတ္ဂွ္ ဟိုတ္ႏူႏြံဒဿံင္အပႜဲထုီတုဲ အိုဟ္သ႐ုိဟ္အိုတ္တုဲ ရပ္ဟြံဂြံဒးဒုင္ေဆာံေလင္အာ တိုင္ကဠာရ။ လိက္တအ္ဂွ္ လိက္ညးေကတ္ဏာလဝ္ ႏူဘာအေစြာအ္ကုႝ လိက္ညးမခှံပႜဲထုီဂွ္ သဒွ္မာန္ေရာင္။ ပႜဲအခိင္ဂွ္ ညးကလိဂြံအာယုက္အၾကာ ၄၀ သှာံ ဒွ္အခိင္ဒေၿမပ္ညာဏ္ မေျဒပ္ခိုဟ္တုဲ လိက္တအ္ဂွ္ ၐိုတ္လုႝခိုဟ္ေရာ ဟြံတီရ။
က်ာ္ေဇှာ္ကေလင္စိုပ္ဘာတုဲ ပြိဳင္ ၁၇ သှာံဆက္ခှံအာျပကိုဟ္ ဗေတာန္အာကြးဂမၜိဳင္တုဲ စိုပ္သှာံ ၁၁၁၉ ပှာန္ဗဿာအံင္ဇဲယ် လုပ္ပလုီဍဳင္ဟံင္သာဝတ႘ဂွ္ အတိုင္လိက္ညး ”ရာဇာဝံသသံခိပ္” ကာလဂွ္ အိုတ္ဂမွ႘ဍဳင္ရး မတဵမၛးဍဳင္ေတံဂွ္ ကၜဳင္ေကာံ ပႜဲဍဳင္ဗေဂါဝြံ သုီဖအိုတ္တုဲ ဗှတ္ပိလၛီျပင္ရ။ သဿီဗမာဂြံဍဳင္ဗေဂါတုဲ ဂစိုတ္ေကၜံဂမွ႘ဖအိုတ္ရ။ ဆဂမွ႘မတဵဇိုင္ဂှိင္ ဗဿံက္ဍဳင္သတိုင္ ဗာန္ဆက္တိတ္ဂွ္ ဒဵေကၜာံအာမတ္တဿတုဲ ေလာပ္အာဍဳင္ေသံလဗုန္ဇင္မွာဲေတံဂွ္ မဂြံဗၜးဂစိုတ္ရ။ ပႜဲကာလဂွ္ က်ာ္ေဇှာ္မှံဳပႜဲဘာအေစြာအ္ ကြာန္ဆက္တိတ္ဂွ္တုဲ ဂြံဗၜးဂစိုတ္ဂွ္ ျပာကတ္ဒဿံင္ရ။ ကြာန္ဆက္တိတ္ဝြံ ႏြံဗဿံက္သတိုင္ဂွ္ ပႜဲဒှာဲဝြံ ဂြံဆုႝေကတ္ရ။
ဍဳင္မန္ဟံင္သာဝတ႘လုီအာတုဲ က်ာ္ေဇှာ္ဆက္ပဒတဵအာ ပႜဲဘာအေစြာအ္ ကြာန္ဆက္တိတ္ဂွ္ဖိုဟ္ရဟာ၊ ဟြံေသင္မၢး ညံင္ရဵခမ႘သင္မန္တှဟ္တအ္ကုီ က်ာ္ေဇှာ္ေလဝ္ ပဲါဘဲလမ်ီဳတုဲ လုပ္အာဍဳင္ဒ်ဴဒ်ာကုီဟာ။ ဟြံေသင္သာ္ဂွ္ က်ာ္ေဇှာ္ဒးဒုင္ရပ္ နဒဒွ္ဂၜဲဳပှာန္ဗဿာကုီဟာဂွ္ စုႝကုႝတၛဲဏအ္ ဟြံကၜးခ်ိဳတ္တ္ပၜိဳတ္တ္ရ။
စိုပ္သကၠရာဇ္ ၁၁၂၈ ဂိတုေျမကၠသုႝ ၁၂ မံက္တၛဲစန္ဂွ္ အခိင္က်ာ္ေဇှာ္ကလိဂြံ အယုက္ ၆၇ ဂွ္ က်ာ္ေဇှာ္ခှံ ျပကိုဟ္ရာဇာဝင္ (ရာဇာဝံသသံခိပ္)။ ပႜဲသှာံ ၁၁၃၀ ဂိတုဖဝ္ရဂိုန္ ၅ ေစြက္ဂွ္ က်ာ္ေဇှာ္ခှံလိက္နယသဿတ္ျဒ႘။ လိက္ညးလၛႝဳတအ္ဂွ္ ဒးဒုင္ေကၜအ္အာကုီ၊ လုီအာကုီတုဲ ဗြဲႀကဵ လိက္တအ္ဂွ္ေႀတံအာကုီတုဲ အစာတဿိတအ္ ကေလင္ဇန္တဿိတအ္ဂွ္ ဂြံဆုႝေကတ္ဒဿံင္ရ။
ဥပမာ လိက္က်ာ္ေဇှာ္အေစြာံ ပတံပါရမ႘ ဂွ္ဟိုတ္ႏူဂၜာဲဟြံဂြံ (ဒးဒုင္ပလုီကုႝဗဿာဒွ္ဂြံ)တုဲ ပ႐ူဂွ္ တှဟ္နဂြံဆက္ေသွ္အာ ပႜဲဂကူမန္တုဲ ခမ႘မြဲဇကု ယဿဳဟြံျပာကတ္ဂွ္ ေကတ္မူလိက္ဗဿာ က်ာ္ေဇှာ္အစာပညာရာသ႘တုဲ ကေလင္ကၜာဲလဝ္ဗုီမန္ နကုႝယဿဳ လိက္ပါရမ႘ကာန္ ေလဝ္ႏြံရ။ တုဲပၜန္ ဗုီကဝိမြတ္တူဂွ္ လိက္တရ႘သံင္သာဂွ္ တှဟ္နဂြံဗွ္ေလာဲသြာတုဲ ညးကေလင္ခှံတဿိ။ ဗုီညးကုီ လိက္ညးဂွ္ ညးကေလင္ခှံတဿိေလဝ္ ႏြံတဿာဂလိုင္ဂွ္ရ။ မူလိက္တအ္ဂွ္ အစာေကှဟ္တအ္ ေစၜာအ္မြဲသၜ႐ိုတ္ကုႝမဲြသၜ႐ုိတ္မၢး မအေရဝ္ၿပံင္ဗက္အာ အတိုင္ပဿိက္အစာေကှဟ္ဂွ္ေလဝ္ ဂြံဆုႝေကတ္ရ။ ဥပမာ လိက္ရာဇာဝံသသံခိပ္ဂွ္ ပႜဲအဲႏြံၐါမူဂွ္ ၐိုန္ရက်ာ္ေဇှာ္ရခှံလဝ္ကုီေလဝ္ မေဝါဟာတှဟ္ဒဿံင္ ေရင္သကအ္ညိညဂွ္ ဂြံဆုႝေကတ္ရ။
က်ာ္ေဇှာ္ဝြံ ဒွ္ညးမစိုန္သကုီလိက္မန္ လိက္ပါဠိရ။ လိက္ေႀတံတအ္ဂွ္ ဝါက်ေယာင္ယာကၜဳင္မၢး ညးကေလင္ဇန္တဿိကုီ၊ လိက္မစပ္ကုႝပိဋကတ္ပိ ႏူပါဠိဂွ္ ညးေစၜာအ္ နကုႝဘာသာမန္ နကုႝလကၤာ ေကာ္ဂး လိက္ ေလဝ္ကုီ နကုႝအေရဝ္ပလးေလဝ္ကုီရ။ ဥပမာ ဇာတ္ ၅၅၀ ဂွ္ နကုႝအေရဝ္ဗလး ေကာ္ဂးသၜပတ္။ လိက္မစပ္ကုႝ ဝင္ ဂကူမန္ေလဝ္ ခ်ဴခှံလဝ္ဗြဲမဂၜိဳင္ရ။ ပဲါႏူဂွ္ပၜန္ သုီဒွ္ညးမေလပ္ကြတ္ေလာကသိဒၶိမြဲကုီေရာင္ဂွ္ ဂြံတီေကတ္ရ။ လဿိဟ္လိက္ဂလိုင္လုႝ က်ာ္ေဇှာ္မခှံလဝ္ က်ာ္ေဇှာ္ကေလင္ဗဟုႝလဝ္ဂွ္ စုႝတၛဲဏအ္ ဟြံတီခ်ိဳတ္တ္ပၜန္ရ။ တုဲပၜန္ လိက္မြဲ ဟြံတီယဿဳမၢး ဟုီက်ာ္ေဇှာ္အေစြာအ္ဖအိုတ္ဂွ္ေလဝ္ ဟြံဂပ္ဝ္။ အစာကဝိမန္ ကၜာညးဂွ္ ႏြံတဵဗြဲမဂၜိဳင္ရ။ လိက္ဗြဲမဂၜိဳင္ဂွ္ လိက္မန္ေႀတံေႀတံတအ္ဂွ္ ညးကေလင္ဗဟုႝတဿိသဿးရဂၜိဳင္။ ဥပမာ ဗုီလိက္ ေမဃသန္ ဂွ္ က်ာ္ေဇှာ္အစာမခှံ ဟုီစဝါတ္ညိရ။ လိက္မူမႏြံအပႜဲအဲပိမူဂွ္ ယဿဳညးဟြံဂြံဆုႝေကတ္။ တုဲပၜန္ ပ႐ူလိက္ဂွ္ ဒွ္ပ႐ူလိက္ဟိႏၵဴေႀတံတုဲ ဗြဲႀကဵဗုဒၶဘာသာေလဝ္ စဿတ္သမၲီ လိက္ဗုဒၶဘာသာကုီရ။ ဘာက်ာ္အဂၤဝါတ္ ဍဳင္ခေမန္ဂွ္ ႀသိဳင္ခှံလဝ္ အတိုင္လိက္ေမဃသန္ဂွ္ရ။
----------------------------------
သဿဝ္ဝြံ ဒွ္လိက္က်ာ္ေဇှာ္အစာမခှံလဝ္ (ဝါ) လိက္က်ာ္ေဇှာ္ကေလင္ဗဟုႝလဝ္တုဲ ဗမံက္လဝ္ယဿဳညး ၐိုတ္ဂၜာဲဆုႝေကတ္ရ။
လိက္ဝါရေဝါင္သ
လိက္ဝြံက်ာ္ေဇှာ္အေစြာအ္ ခှံလဝ္ ပႜဲသှာံ ၁၀၈၆ ပႜဲကြာန္ဆက္တိတ္ဂွ္တုဲ ဗြဲႀကဵမှိဟ္မြဲ ကေလင္ဇန္လဝ္တဿိပၜန္ရ။
( ႕ ႕ ႕) လိက္ဝြံဆန္ဗဒွ္ တိုင္တြံဂုန္၊ သကၠရာတ္တုန္ဟုီပႜဳဟ္လဝ္သဿဟ္၊ လၛီတုန္ဂွ္ ဒစာံေစွာ္ႀတဵ (၁၀၈၆) ဂိတုပုဟ္ေရာင္ ဟြံေယာင္သၻဵ ထပွ္ေစြက္အဵ ဟုီတဵဟြံမွာ၊ တၛဲစန္ေသင္ဟာ ကၜာဟြံပၜိဳတ္သဿဟ္၊ ဆန္ကာလဂွ္တုဲအိုတ္သဿဟ္န္၊ မူဂးေဒသ လိက္ဝြံညးဆန္၊ ရးဍဳင္ဟံသာ ျပာကတ္ေလာန္ေထာန္၊ ကြာန္ဆက္တိတ္ရ နာမခုတ္ပၲန္၊ ပႜဲဗၲီဇာ ဒဿံင္မွာဇန္၊ ႀသာဲေခါန္ရ မူလကြာန္ပၜန္၊ အႆဘုံမ သာရခုတ္ပႛန္၊ တၜညးကၜာ ဒုင္ယဿဳပၜန္၊ ပိုင္အေခါန္ထဝ္ အံသဝ္ကႜင္သန္၊ ႀသိဳင္ဘာမြဲေဟင္ ဇေရင္ဂွ္ပၜန္၊ ပႜဲဘာဂွ္သၟး လိက္ဝြံညးဆန္၊ ဝါရေဝါင္သ နာမခုတ္ပႛန္၊ ႏြံပိုန္ဘာအေသြာံ ဆန္စြံလဝ္ပၜန္၊ မူပဿိက္သၟး လိက္ဝြံညးဆန္၊ ႏူကၜာေတံပၜန္ ညးဆန္မြဲဝါ၊ ပိုန္ဗ်န္မူလ ယတိေယာင္ယာ၊ ဒကုတ္ဖလွဳတ္ ေဇဿာဝ္သၢဳတ္ကၜာ၊ ဟြံဍာံျပညိ ဂၜိဳင္ျမိပတ္အာ၊ သဿိက္သၲပ္ညိတဿိမြဲဝါ၊ ဟိုတ္ဂွ္တုဲမွာ ဆန္လဝ္ကၜာေရာင္။ ( ႕ ႕ ႕)
ရာဇာဝံသသံခိပ္၊ ၁၁၂၈
( ႔ ႔ ႔) ပႜဲသကၠရာဇ္ ၁၁၂၈ ဂွ္ ဂိတုေျမဂၢသုႝ၊ ၁၂ မဿံက္၊ တၛဲ ၁ဂွ္၊ ျပကိုဟ္ရာဇာဝင္ မဒ္ွေတှာဝ္ဒေတာဝ္သဿီ အဆက္ဆက္ေတံဂွ္ တှံနဒတုဲျမေမာဝ္မွာဇန္တံညးဂမၜိဳင္ ဗြဲကမှန္ေဟင္ အဲႏြံပိုန္ဘာအေစြာံ စ႘ေရင္လဝ္တုဲတုဲ။
လိက္သၜပတ္ေပါရဏံေပါရဒံါ၊
(ႏြံပိုန္အေစြာံ ေဖ်န္ဒလိုအ္လိုက္ဗါ၊ ( ႔ ႔ ႔)
လိက္နယသဿတ္ျဒ႘၊ ၁၁၃၀။
လိက္ဝြံက်ာ္ေဇှာ္အစာ ခှံလဝ္ ပႜဲသှာံ ၁၁၃၀ ဂွ္တုဲ ညးမြဲမြဲ ကေလင္ခှံတဿိလဝ္။
( ႔ ႔ ႔) ကဝိမစိုန္ဒွ္တဝ္စ႐ွ္ဂၜိဳင္က်ာ္ႀသ႘ အေသြာံဝိဟာရ ထာဏမွာ(ေ)သာဂ႘၊ ဘိကၡဳဂေကာံသင္ လၲဴသၵင္ၿဂ႘၊ ဆန္လဝ္လိက္နာမ နဲယ်သဿဳၿဂ႘၊ နဲဗုီမွာသဿိတ္ ဗတ္မန္တိတ္ဟုီပည႘၊ ပိုတ္ဗ်န္ဝက္က်တုန္ နဲဗုီသုႏၶရ႘၊ ဂလာန္မဒွ္ၾကက္ နဲဗုီအိန္တကၡ႘၊ ႐ုန္တြိဳန္ေလာက႘ဂၜာဲပႛ႘နဲအခဝ္၊ ဂိုန္တှက္လကၤာဆန္ ဟုီေဖ်န္ဇမန္လဝ္၊ သတ္ဇန္တိကၡညာန္န႘ ဒါန္ဒွ္အသဝ္ရး၊ ဟံသာဝတ႘ျမဳဍဳင္က်ာ္ႀသ႘ထဝ္၊ ဟုီေဖ်န္ဇမန္လဝ္ ညံင္ထဝ္နာဲရ႘ကာ၊ တှံသကၠရာတ္ဂွ္ လၛ႘ကၜံပိေစွာ္ကၜာ (၁၁၃၀)၊ ပႜဲဖဝ္ရဂိုန္တန္ မသုန္ေစြက္ျမာ၊ သိုက္ၾကပၜိဳတ္ေလာန္ညိ နာဍ႘ပိဟြံျခာ၊ ပါတ္ဇပင္ဇလံဒဿံင္ပၜန္ ဂးပန္ဗိဇၨနာ၊ ပိျပာန္အဒဝ္ကှာတ္ ေဟာရာတ္ပသမာ၊ ႀတိယင္စႏၵခုတ္ နဝင္ဗုဒၶဝါ၊ ဒြါဒသသိုႄကၠႀက႘သင္အဒိတ္တ်ာ၊ ဆတၲႀတ႘သင္ စန္သတၲပႛန္ဗုဒၶါ၊ သုရပိုတ္ဗုဒၶျဂဟပိုတ္ဗုဒၶါ၊ ဒိတွ႘ပန္ၿပဲ ဂႛိဟတွိနကၡတၲာ၊ စႏၵေကာံလက္သဿဟ္ လက္တူဒွ္အခါ၊ ဇဿန္႐ုပ္အခဝ္ ပၲိဳန္လဝ္ပႜဲ႐ုိတၲာ။ ( ႔ ႔ ႔)
သၜပတ္အဓာန္မသုန္ေရာင္
( ႕ ႔ ႔) အဲႏြံပိုန္ ဘာအေစြာံ သဿိက္ဂြံစိုပ္ဍဳင္ေဇှာ္နီဗာန္၊ ေလဿင္တဝွ္ဂလာန္အႀကီဳေမတၲဲယသုတ္ မကတုႝဒွ္ဂတဂွ္၊ တှံနသၠႝဳဒွ္ ဒတုဲျမမဝ္ ဇန္တအ္မတဵပႜဲသံသာ ေလဿင္အဓာန္မသုန္ဂွ္ အဲပႛီပႛပ္ဇန္ သတုပ္လဝ္ကၜာတုဲ၊ ဗြဲႀကဵေဟင္ အဲစီေရင္ပႛီပႛပ္လဝ္ သြက္ေကာန္ဂကူတံညးဂမၜိဳင္ညိအဵ။ ( ႔ ႔ ႔ )
ေသၠံဇာတ္ဝိဓူရ နဝဇာတ္
( ႔ ႔ ႔) အဲႏြံပိုန္ဘာအေစြာံ၊ ေဝင္ေထာံေကၜံဓဝ္လှဳဟ္၊ ဂိုင္ပၛဳဟ္လဝ္ဓဝ္သဒၶါ၊ ေမတၲာ က႐ုဏာပႜဲဇန္ ေကာန္ဂကူတၜဝါသှာတံညးဂမၜိဳင္ မှံဳပဿိက္ကုဒတုဲျမေမာဝ္ သဿိက္ဂြံပၲန္လဝ္သာသှာ ဒေလာံေဗၲာန္က်ာ္ႀတဲဂွ္ဒွ္တုဲ၊ ေသၠံသုတ္ဇာတ္ဝိဓူရပဏႜိတ ဗြဲကမှန္ဂွ္ ၾကက္အဲစ႘ေရင္ ပႛ႘ပႛပ္သၲပ္လဝ္ညိအဵ။ ။( ႔ ႔ ႔)
မဂၤလသုတ္
(႕ ႕ ႕) အဟံ၊ ယင္အဲ၊ နမာမိ၊ ပႜံေလၛာဝ္ရအဵ၊ တံပရိတၲံ၊ န္က်ာ္ဓဝ္သင္မစိုန္ဒွ္တဵပမင္ပမြဲႏူရတ္ဂမိုင္ဂွ္၊ ဝေႏၵတြာ၊ အဲေလၛာဝ္ကၜာတုဲ၊ မဂၤလသုတ္တပကာဏံ၊ န္ျပကိုဟ္မၤဂလသုတ္မပ်းကုႝမၛႝဳဗြဲကမှန္ဂွ္၊ တိဏှဝိဟာရေဘာကဟံ၊ ယင္ႏြံပိုန္ဘာအေစြာံဂွ္၊ ကရိႆာမိ၊ ျပာပ္အဲစ႘ေရင္လဝ္ညိအဵ။
သၜပတ္ေမတၲယ်သုတ္
( ႕ ႕ ႕) အဲႏြံပိုန္ဘာအေစြာံ သဿိက္ဂြံစိုပ္ဍဳင္ေဇှာ္နီဗာန္၊ ေလဿင္ထဝွ္ဂလာန္အၾကီဳေမတၲဲယသုတ္ မကၲႝဳဒွ္ဂတဂွ္၊ တှဟ္နသကုႝဒွ္ဒတုဲျမေမာဝ္ဇန္တံ မတဵပႜဲသံသာေလင္အဓာန္ ၅ ဂွ္၊ အဲပႛီပႛပ္ဇန္သတုပ္လဝ္ကၜာတုဲ ဗြဲႀကဵေဟင္ အဲစီေရင္ပႛီပႛပ္လဝ္ သြက္ေကာန္ဂကူတံညးဂမၜိဳင္ညိအဵ။ ။ (႕ ႕ ႕)
သၜပတ္သဗၺစိၾတသာဓာရဏ
မူသၜ႐ုိတ္ဝြံ အစာေကှဟ္မေဍာင္ဂေဇင္ မကၜဳင္ဍဳင္ေသံဂွ္ ကေလင္ေကွ္လဝ္ ပႜဲသှာံ ၁၂၅၆ ဂိတုဘတ္ ၉ ေစြက္။
( ႕ ႕ ႕ ) အဲႏြံပုိန္ဘာေသြာံတုန္ဂွ္ ဟိုတ္ဓဝ္ေမတၲာက႐ုတ္ဏာ ဗတိုက္စိုတ္ဂွ္ဒွ္တုဲ တှံနဒတုဲျမေမာဝ္မွာဇန္တံညးဂမၜိဳင္ မတဵပႜဲဍဳင္ရးဟံသာဝတ႘ဂွ္၊ ျပကိုဟ္သဗၺစိၾတသာဓာရဏ မသာဓာကုႝစိုတ္ညးအိုႆုီဂွ္၊ အဲစ႘ေရင္ဗဟုႝပႛ႘ပႛပ္ဇန္သၲပ္လဝ္ညိအဵ။ ။
( ႕ ႕ ႕ ) သကၠရာတ္လၛီၐါကၜံ၅၆ (၁၂၅၆) ဂိတုဘတ္ဒၥိတ္ေစြက္ တၛဲသိုက္ ပယ်ာံပိုန္တၛဲစွ္မြဲနာဍ႘ ဇိုင္ေကှဟ္စိုပ္ဒတုဲရအဵ။ ။ ဖုႝအဲေကွ္လဝ္ အၡဝ္ညံဒြာ၊ ဖုႝမက္ပန္ဂွ္ ကုႝဒွ္ပၜန္ကၜာ(႕ ႕ ႕ ) ဂြံစဵရအရ႘ယ်ပိုန္၊ တုဲဂြံဒဂိုန္လဗိုန္သ႘လွ၊ ဗလဗလ သတ္ဂၜဳဇိုင္ၾကဳင္၊ တီနာဲဇုကၜဳင္ ၐွ္ဒုင္ၐွ္ဒုင္ ေပင္ဂၜဳင္နာဲရ။ ဓဝ္သၲိဂွ္ ဟုီတြံတုဲရ။ ဆေထက္ညာန္ပၜန္ ဇဿန္ဝကၠ်၊ ဆန္ဗဒွ္ရနာမအၡဝ္၊ ထာန္ဇာတိကၜာ ေဒ်ာဒ်ာအသဝ္၊ ပၛဟ္စုိတ္ရ က်ာ္တၜ႘ဓဝ္၊ က်ာ္လၢဳင္အဵ က်ာ္မုဟ္တဵသြဝ္၊ ဍတ္သှာစိ ဣသိယုႝလဝ္၊ တုဲၾကင္စိုပ္ပႛဳင္ ဂြံကၜဳင္ေလၛာဝ္၊ ဒယွ္တမႛဝ္ သြဝ္ၿဗီဳလေလာင္၊ ထေမာင္ထေမာင္ သတ္ဂၜံင္ၐတ္တ္၊ တဗက္ရပ္ဟတ္ မတ္ဗက္ဂမ႘ သဿဝ္ဏ႘ေထာင္ေထာင္၊ ဖုႝေကွ္လဝ္ေရာင္ ေဍာင္ဓဝ္က်ာ္ႀတဲ၊ သုတ္သုီဝိနဲ ပႜဲကုႝပလိ၊ ဒဒွ္ၾကင္ကၜဳင္ စိုပ္ဍဳင္မန္စိ၊ ဒဒိုက္စိုတ္အဲ ဟြံမြဲသၲံဳဇြိ၊ ေဗာ္မဂၜးမိ ေဝါင္သေကၜာ၊ ကၜင္ေကၜာန္ဨေကာ ေကၜာဒေတာဝ္၊ ကေယ်ာဝ္ကေယ်ာဝ္ သတ္လဿဝ္ဂဲါ၊ ဝုတ္တ္ဗၜာဲဗၜာဲ ပဂြံဒိပ္ဒဲါ ဖဵနာဲ႐ုပ္ထဝ္၊ သၜပတ္ဝြံကၜာ မဟာတိကၡ၊ ဝြံယဿဳကၜာ ခုတ္လဝ္နာမ၊ သဗၺစိၾတာသာဓာရဏ၊ အဲေကွ္လဝ္ကၜာ ဘာကံလွာရ၊ ယဿဳတုန္ေရာ ေဝါဟာေလာက၊ ထာန္ေဒ်ာဒ်ာပႛဳင္ ဍဳင္ေသံနာမ၊ ခုတ္ယဿဳရ မေဍာင္ဂေဇင္၊ ေတှင္ေတှင္ သတ္တေရင္ဗဝ္၊ ညာတ္ဝုတ္တံေဂါဝ္ ေက်ာဝ္ပႜဲဗတင္ ဆင္ဗက္ခေဍင္။ ။
သၜပတ္သဗၺပမာ
( ႕ ႕ ႕) ႏြံပိုန္အေစြာံဂွ္တုန္ တှံနဒတုဲျမေမာဝ္ ညးဍဳင္ဟံသာဝတ႘တံဂမၜိဳင္ကုီ တှံနဂမ႘ေကာန္ဂကူတၜဝါသှာ မပၟာကုသုႝစိုတ္ထဿိက္ မသဿိက္ဂြံတြံဓဝ္ဒေလာံေဗၲာန္ကုႝညးကုီ၊ အဲပၟာစိုတ္ ပႜဲကုသုႝ ဟြံေသၛဝ္ကုႝလာဘ မလ်ဳင္လဝ္သဒၶါေစတနာမသၟး သဿိက္ဂြံျပာ္ဇကု သဿိက္ဂြံဏာဗၥိဳပ္ကုႝ ကဿိန္ဍဳင္ေဇှာ္နိဗၺာန္ဂွ္ဒွ္တုဲ သဗၺပမာပိုတ္အၡဝ္မၿမိပတ္လုီလာ္အာဂွ္ေဟင္ အဲၾကက္စ႘ေရင္ဂဟုႝခှံလဝ္ညိအဵ။ ( ႕ ႕ ႕ )
ေသၠံဨကနိပါတ္
( ႕ ႕ ႕) အဲႏြံပိုန္ဘာအေစြာံပၜန္တုန္ဂွ္ တှံနဒတုဲျမေမာဝ္ညးဍဳင္ရးဟံင္သာဝတ႘တံညးဂမၜိဳင္။ ဓဝ္က႐ုတ္ဏာဗိုင္ဗတိုက္စိုတ္အဲဂွ္ဒွ္တုဲ၊ ကုဂမွ႘ေကာန္ဂကူတလဝါသဏာ မပၟာတဵစိုတ္ ပႜဲဓဝ္ကုသုႝ၊ မဟြံငၛ႘ကုႝအတုေရလာဘ၊ မလယုင္လဝ္သုဒၶေစတဏာမသၟး၊ သဿိက္ဂြံဟံင္ျပာ္ညးဟံင္ျပာ္ဇကု၊ သဿိက္ဂြံဏာဗစိုပ္ကုႝကဿိန္ျမဳနိဗၺာန္ဂွ္ဒွ္တုဲ ေသၠံအဂုၤတၲရနိကာဲ မဒွ္တြံဇာတ္၅ကၜံ၅၀ေဒက္ပိေဟင္ဇာတ္ဂွ္ေဟင္ အဲစ႘ေရင္ခႏွံဗဒွ္လဝ္ညိအဵ။ ။ ( ႕ ႕ ႕) (148/142(a)
လိက္ဓနန္ဇဲယ်ကုမၼာ
( ႕ ႕ ႕ ) ပညပ္က်ာ္ကုီ ဟေဆာတ္ဟုီလဝ္၊ ဒွ္ဓမၼဝတ္ ေျပင္ကှတ္လဝ္၊ ဒွ္ရာဇာဝတ္ေကြတ္သဿီဆက္တဝ္၊ ေလာကဝတ္ကႜဝ္ ပေရင္ဓဝ္လိုက္၊ တီဝတ္ပိသြံတုဲေရာင္ဂြံသိုက္၊ အိုတ္ဇန္ပႜဲလိုက္ သဿိက္ကုႝသိုက္တုန္၊ ႏြံပိုန္ဘာအေစြာံ လိက္ဝြံေသၠာံဆန္၊ ေလာကဝိနဲယာရသၠဲပၲန္၊ လေမတ္လိုက္ဗာ ဗတ္ေဝါဟာမန္၊ သြက္ဒတုဲဇန္ ပႜဲရးမည၊ ပႜဲရးဟံင္သာ ကုႝပါဂတ၊ ကုႝဒွ္မၛႝဳ ပူဂုႝမႏၵ၊ ညံင္ဗတဝ္သာဲ သုီတင္လာဲဂ်၊ ဖ်ဳင္လဝ္စိုတ္တဿပ္ အိုတ္ဇန္သဗၺ၊ ပု႙ဟုီနင္ရ ပၠီဳစိတၲညိ။ ။ ( ႕ ႕ ႕ ) (192/Mon179,h)
လိက္ပါရမ႘ကာန္
ခမ႘မြဲဇကု ဟိုတ္ႏူလိက္မူ က်ာ္ေဇှာ္အေစြာအ္ ပတံပါရမ႘ဂွ္ ဂၜာဲဟြံဂြံတုဲ ေကတ္မူလက်ာ္ဗဿာပညာရာသ႘ ဍဳင္အင္ဝေစတ္ကိုင္တုဲ ကၜာဲေစၜာအ္ဗုီမန္။
( ႔ ႔ ႔) လိက္မဟုီပပႛန္ ပႜဲရးမည၊ ပႜဲရးေဒသ ဟံသာဝတ႘၊ ယဿဳလိက္ကၜာပတံပါရမီ၊ ကဝိဆႏၵ နာမခုတ္ပႛ႘၊ ပႜဲဂေကာံသင္တူသဒင္ၿဂီ၊ အေသြာံနာမထာဏေဘာဂ႘။ ဆန္လဝ္သက္လက္ ဗုီအိန္တကၡ႘၊ ကုႝဂြံတီေရာ ဇဿာပ္ဇန္ေလာက႘၊ (ပတံ)ပါရမ႘ လိက္ခုတ္ပႛ႘ေရာင္။ ။
န႘ဒါန္လိက္သၠဲ ဟုီကၜာမြဲေတာင္၊ ဂမွ႘မြဲေတာင္ ႏြံေဂၜာင္က်ာ္ႀသ႘၊ ခုတ္ယဿဳကၜာ ပညာရာသ႘၊ ဍဳင္အင္ဝဂြိဳင္ ထာန္ေစတ္ကိုင္ပႛ႘၊ ဒဿံင္တဵအန႘ ေဒၢတ္အိန္ရ႘ပန္၊ ပါရမ႘ကာန္ လိက္ထာန္လေစာန္၊ ဗမာတံသဿတ္ ပျပာကတ္ေလာန္၊ လိက္ဗမာသြံ ကၜာဲေကၜာံမန္၊ ေဝါဟာမန္ဂး ကုႝစ႘ပ်းအန္၊ အင္ဝေစတ္ကိုင္ ကဝိဂၜိဳန္ၾသန္၊ ပ်းဟြံဒးကှာတ္ လိက္ဂွ္ဝါတ္ၾသန္၊ ႏူေစတ္ကိုင္အိုဝ္ ျပင္ကုႝအဲဆန္၊ ကၜဳင္စိုပ္အဲပၜန္ ရးမန္တြႝဳ၊ ငၛ႘ဂၜိတ္ဇဿာပ္ဂၜင္ အဲခ်ပ္ရံင္အုႝ၊ တင္ဒြးန႘ဒါန္ ဂလာန္ဟိုတ္ဖုႝ၊ ဟုီစဟဒး ခ်ပ္တရးတြႝဳ၊ ကဝိကၜာအုႝ တင္ဃုႝေဇှာ္ၿပဲ၊ ကဝိတမၜာ ဆန္လိက္ကၜာတဲ၊ စဒးေပၜပၜတ္ (သြဗင္)ပင္ေမတ္ကၜဲ၊ မတ္ေဂတ္လၐဲ စိုတ္ဘင္ဘုဲဲပၜန္၊ ႀကီဳပါရမ႘ ဂၜာဲဟုီပႛ႘ဆန္၊ လၛႝဳဟုီဒး စ႘ပ်းစိုတ္ဇန္၊ လၛိဳဝ္ဘင္ဘုဲ ဟြံတီထုဲထၞန္၊ ဆဆိုက္ပါင္ပၜန္ ဒှာဲဂြံဆန္အာ၊ တင္ဒြးန႘ဒါန္ ဂလာန္ဗမာ၊ ခ်ပ္ေကတ္ဟြံဂြံ ဇဿာပ္စြံဇဿာပ္ရာ၊ ပံင္ေမတ္တိုန္ဂၜိဳင္ ဟုီၾကာန္ဂၜိဳင္အာ၊ ဟုီအာပၲိ(င္) ေဂတ္င္ဂၜိဳင္ရာ၊ အဲခ်ပ္ဝါတ္ေဟင္ လိက္ဂွ္ေသင္ဟာ၊ သၜးဟြံမာန္ န႘ဒါန္ဂၜိဳင္ရာ၊ လိက္ဂွ္တုန္ကၜာ သေတာံဗမာပၜန္၊ ညံင္ေျပင္တက္ၐဲ ထုဲၾကာန္ၿဂဲတၞန္၊ ညံင္ေျပင္ပၜိဳန္တိ တုပ္ညိလက္သန္၊ ဂၜာဲတင္ဒြာသၠဲ ဟြံဂြံမြဲတန္၊ က်ာ္ႀတဲပၲံပႛ႘ ပါရမ႘ပၜန္၊ ညံင္သာ္မဒး အဲတလဆန္၊ ဆန္လိက္ဂွ္ လဿဳဟ္ဇဿာပ္ေတာင္၊ အဲေဇှာ္အာရ ေမာဟဂၜိဳင္သန္၊ ဟုီကၜာဝိုတ္ႀကဵ ဝိုတ္ပၜန္၊ ထပွ္ေစွာ္ပိ အယုက္ဂႛိပၲန္၊ ပႜဲစိုတ္ဟြံျမဟ္ လိက္လှဳဟ္ဆန္၊ ပါရမ႘က်ာ္လြ႘ ဂၜိဳင္သင္ပၜန္၊ သဿိက္ကုႝတီအိုတ္ တဿံစိုတ္ဇန္၊ ဗွ္ကုသုႝပၜန္ တုဲဒးဆန္ေရာင္။ ( ႔ ႔ ႔)
ႀတာဲဝိသုဒၶမက္
ရံင္ကုႝသကၠရာဇ္ ၁၁၉၂ မၢး အာယုက္က်ာ္ေဇှာ္အေစြာအ္ ဂြံဒွ္ ၁၃၁ သှာံဂွ္ဒွ္ဟြံမာန္တုဲ ခမ႘ဥတၲမရမၻ မေကွ္လိက္ဝြံ ဒွ္က်ာ္ေဇှာ္အေစြာအ္ဟြံေသင္။
သကၠရာ္လၛီကၜံထစိတ္ေစွာ္ၐါ (၁၁၉၂) ဂတုစဲထပွ္ေစြက္ တၛဲၿဗဵပတိ ကုႝပိုန္တၛဲေလာန္ တၛဲေစင္ပန္စေဍာန္ ဇိုင္ေကှဟ္စိုပ္ဒတုဲရအဵ၊ အဲနာဲဥတၲမရမၻ ေကွ္ဗဒွ္လဝ္ ေဍာင္ဓဝ္က်ာ္ႀတဲ ညံင္ဗၜဲဇမှ္၊ သၲံဳရပ္ေကှ၄္ပၜန္ ဇြိသၢန္သလွ႐ုိတ္ ပါင္ၐိုတ္အခဝ္ ဂၨံဂၜိဳင္ဂှိင္ကြိဳင္ ရံင္ဂၜံင္မတ္ကင္ ဗန္တဲလင္ေဇြာဝ္ ဝြံရေဍာင္ဓဝ္ တိုင္ဗြဝ္ရတ္ ကုႝဗိုန္စိုတ္ညိ။ ။
(သဿဝ္ဂွ္ ကုႝသမၲီၿမဵသာ္ဝြံ)
ဟံသာဝတီတိုင္း၁ွ္ သိတင္းသုံးေနေတာ္မူေသာ ဥတၲမမည္ေသာ အေဝွါ႕ေက်ာင္းထိုင္ဘုန္းေတာ္ႀကီးက ေနာင္လာေနာက္သားတို႕၏အက်ိဳးငွာ အဘိဓမၼတၴက်မ္းမွ ၄င္းဝိသုဒၶိက်မ္းမွ ၄င္ထုတ္ႏွဳတ္႐ၽ္ ေရးထားျပဳျပင္စီရင္ေတာ္မူေသာ စာျဖစ္ပါသည္။ (Mon65b)
လိခ္ဝြံ ဆာဲနင္ႏူ ဗ႘ထဝ္မန္ျဇာ
